4 ĐIỀU MỘT THÔNG DỊCH VIÊN TIẾNG NHẬT HAY GẶP PHẢI

Cảm ơn trời vì mình vẫn còn giữ được tiếng Nhật đến giờ này! Chào các bạn, 2 năm nữa là mình tròn 10 năm học tiếng Nhật rồi, mình có thể dịch được 2 chiều từ Nhật sang Anh và Anh sang Nhật, tuy nhiên để làm được điều đó, thì không chỉ đơn giản là dùng Google dịch được đâu! Đặc biệt là ngành dịch thuật có đặc thù chuyên môn và tính tập trung cao. Sau những lúc tập trung cao độ đó, đầu óc như muốn rã rời và chỉ lại muốn tìm đến bác Google mến yêu, nhưng cái kết thì các bạn cũng biết rồi đấy, KHÔNG ỔN TÍ NÀO đâu và đây là những điều mình nhận ra khi bạn trở thành một thông dịch/ biên dịch viên:

Có một số lý do khiến tiếng Nhật dịch sang tiếng Anh “ngang như cua” và kiểu “đây là đâu, tôi là ai”, nếu bạn cố gắng dịch thô 100% theo thứ tự bản gốc (dịch bằng AI hoặc người dịch):

1. Tiếng Nhật, (thường) không có chủ ngữ

2. Tiếng Nhật rất cần 1 cái ngữ cảnh cụ thể

3. Có những từ không dịch được (tiếng Nhật có mà tiếng Anh không có)

4. Cấu trúc câu khác nhau (tiếng Nhật là 7 7 49 dạng cấu trúc, không hẳn là ngữ pháp. Ngữ pháp tiếng Anh có thể chuyển sang thành 1 – 3 dạng cấu trúc Nhật tùy hoàn cảnh)

Tiếng Nhật không có chủ ngữ

Chủ ngữ của câu thường được nêu rõ ràng trong một câu tiếng Anh.

Ví dụ. Chúng tôi đi ăn tối như một gia đình.

Trong khi đó trong tiếng Nhật, chủ ngữ thường bị bỏ qua - bạn phải tự hiểu rằng chủ ngữ bằng cách nhìn vào ngữ cảnh. Câu tương tự trong tiếng Nhật sẽ là:

家族 で 食 事 に 出 か け ま し た。 (Kazoku de shokuji ni dekake mashita.)

Vì “家族 で” (như một gia đình) ở đây, được giả định rằng đó là “chúng tôi” đã ra ngoài, nhưng nếu bạn nhập điều này vào máy dịch như Google chẳng hạn, AI không thể xác định “chúng tôi”, do đó nó trở thành “Tôi đã đi ra ngoài…”

Tiếng Nhật rất cần một cái ngữ cảnh cụ thể

Gần đây tôi đã trả lời cho câu hỏi: “"anh trai" trong tiếng Nhật? là gì” và làm tôi nhớ về việc chú ý ngữ cảnh dù chỉ một từ mà tùy thuộc vào người nói, chủ đề và tình huống nhất định. Có nhiều cách để nói "anh trai" trong tiếng Nhật nhưng trong tiếng Anh chỉ có một từ tương ứng.

Đó chỉ là một từ, nhưng toàn bộ cấu trúc câu cũng có thể thay đổi, cũng như kính ngữ áp dụng cho người, tùy thuộc vào ngữ cảnh. Và một khi đã dùng kính ngữ thì nội dung đó không dễ dàng dịch sang tiếng Anh.

Có những từ không dịch được (tiếng Nhật có mà tiếng Anh không có)

Có những từ / cụm từ đơn giản không dịch sang tiếng Anh được. Ví dụ, trong tiếng Nhật có một khái niệm về một hành động mà bạn “労 う (negirau / động từ)” ai đó. Nó có nghĩa là đánh giá cao công việc khó khăn của ai đó và những gì có thể đã khiến họ mệt mỏi, cho dù đó có phải là một công việc tốt hay không. Vì vậy, sau giờ làm việc hoặc thử làm một việc gì đó (thậm chí là kỳ thi dành cho học sinh), bạn sẽ nói “お 疲 れ さ ま (otsukare sama)” thành 労 う” - không những vì công việc hoàn thành tốt mà còn đã cố gắng một cách thật sự nghiêm túc. Đó là một cụm từ rất phổ biến, được sử dụng hàng ngày. “Well done” sẽ không chính xác, vì vẫn có thể nói khi mọi chuyện diễn ra không suôn sẻ. "Tôi đánh giá cao sự mệt mỏi của bạn" cũng sẽ không đúng, vì nó còn nhiều thứ hơn thế nữa.

Tương tự, để nói với ai đó rằng bạn rất vui khi họ về nhà và chào mừng họ trở lại, bạn nói “お か え り な さ い (okaeri nasai)”. Không những dùng khi bạn trở về sau một chuyến đi xa nhà lâu ngày hoặc nhiều năm đã trôi qua, mà bạn còn có thể nói cụm từ này mỗi ngày. Những thứ này chỉ đơn giản là không thể dịch được, vì nó là văn hóa.

Cấu trúc câu khác nhau

Đây là sự khác biệt rõ ràng nhất - câu tiếng Nhật được tạo thành chủ ngữ-tân ngữ-động từ (SOV), trong khi câu tiếng Anh được hình thành chủ ngữ-động từ-tân ngữ (SVO). Bản dịch bằng máy ngày càng tinh vi, và có thể hoán đổi và chuyển được nghĩa một số câu tiếng Nhật sang tiếng Anh một cách khá ổn, tuy nhiên chỉ riêng điều này thì không giải thích được tại sao bản dịch lại đôi khi không hoàn toàn sát nghĩa gốc muốn nói trong tiếng Nhật. Mình nghĩ nó liên quan nhiều hơn đến sự khó đoán định và chỗ cho sự sáng tạo trong các câu tiếng Nhật. Một khi bạn đã nắm được những ngữ pháp cơ bản, (cố tình hoặc ngẫu nhiên sử dụng) các câu tiếng Nhật đôi khi trong giao tiếp có thể rất khó đoán. Nếu cố gắng đọc một cái gì đó trực tuyến, hoặc ngắt lời thoại trong phim / anime / drama / manga, nhiều câu kiểu như “nghe Yoda nói” và giai đoạn tiếp theo là phải căng não lên suy nghĩ coi ai nói ai và đâu mới là vấn đề chính cần hiểu.

ongthayloc